SaaS, PaaS ve IaaS Arasındaki 3 Temel Fark

IaaS, PaaS ve SaaS, büyüklüğü ve sektörü ne olursa olsun her türden işletme için pek çok fayda sunuyor ve aynı nedenle son yıllarda büyük bir popülerlik kazandılar. Bu bulut bilişim hizmet modelleri sayesinde işletmeler kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabildikleri uygun maliyetli, ölçeklenebilir ve esnek çözümler elde edebiliyor.

Ancak bu bulut tabanlı teknolojilerin birbirlerinden nasıl ayrıldığı ve her birinin hangi amaçla kullanıldığı konusunda bir kafa karışıklığı olduğunu da söyleyebiliriz. Bu hususlara açıklık getirmek amacıyla bu makaleyi hazırladık. Aşağıda, internet üzerinden erişilebilen bu teknolojiler arasındaki temel farkları, her birinin temel özelliklerini, avantaj ve dezavantajlarını kullanım örnekleriyle birlikte izah edeceğiz. Bu sayede, işletmeniz için daha bilinçli bir seçim yapabileceksiniz. Bu teknolojilerin hepsini, Bitrix24 araçlarını kullanarak çok daha verimli şekilde kullanabileceğinizi unutmayın.

SaaS, PaaS, IaaS veya "Yerinde Hizmet": Fark Nedir?

IaaS, PaaS ve SaaS arasındaki farklara değinmeden önce temel tanımlarla başlayalım. Bunların hepsi de bulut tabanlı teknolojilerdir ve genel olarak bulut bilişimin üç temel kategorisini oluştururlar. Bulut bilişim, bir işletmenin tüm verilerini çevrimiçi olarak barındıran, depolayan, yöneten ve işleyen sunuculardan oluşan bir ağdır. Verilerin nasıl ve nerede saklandığını belirler. Bu bağlamda, tüm verileri uzak sunucularda barındırması sayesinde, bir işletmenin kullanabileceği tüm yazılım ve hizmetlerin internet üzerinden çalışmasına olanak tanır. Diğer bir deyişle, işletmenin kendine ait sunuculara sahip olması veya bilişim altyapısını kendi bünyesinde barındırması gerekmez.

Bu teknolojilerden hangisini kullanırsanız kullanın, ihtiyacınız olan tüm hizmetlere web tarayıcısı aracılığıyla erişebilirsiniz. Basit bir örnek verecek olursak, bir işletmedeki her çalışanın bilgisayarında Microsoft Word yüklü olması, “yerinde hizmet” sayılır. Ancak ekip üyeleri Google Docs kullanarak aynı belgeye herhangi bir yerden ve herhangi bir tarayıcıyla ulaşıp iş birliği yapabiliyorsa, bulut bilişimin avantajlarını kullanıyor demektir.

IaaS, PaaS ve SaaS uygulamaları işte bunu yapar ve hepsi de bulut bilişimden yararlanmanızı sağlar. Ancak içerikleri, çalışma şekilleri ve maliyetleri birbirinden farklılık gösterir. Artık bulut tabanlı bir hizmet kullanmanın ne olduğunu hakkında genel bir fikre sahip olduğunuza göre, bu farklılıklara detaylı olarak değinmeye başlayabiliriz.

Software as a service (SaaS) Ne Demek?

ÖZET: SaaS, uygulamaları uzak sunucularda barındıran ve kullanıcıların bunlara bir web tarayıcısı aracılığıyla eriştiği bir bilişim modelidir. İşletmelerin kullanacakları yazılımı kendi sistemlerine kurma ve yönetme ihtiyacını ortadan kaldırır. Basitçe, kullandığınız bir yazılıma internet üzerinden ulaşabilmenizi sağlar. Aynı nedenle, her sektör için uygundur.

SaaS nedir sorusuyla başlayalım. SaaS (hizmet olarak yazılım), internet üzerinden ulaşılabilen, abonelik modeliyle satın alınabilen ve kullanıcılara çevrimiçi olarak teslim edilen bulut tabanlı yazılımların adıdır. SaaS modeli, diğerlerinden daha yaygındır ve müşteri ilişkileri yönetimi, satın alma, e-ticaret, e-posta, insan kaynakları gibi farklı amaçlarla kullanılabildiği için en popüler bulut bilişim hizmet modeli olduğu söylenebilir.

SaaS uygulamalarını ölçeklendirmek mümkündür ve hem kullanımları hem de yönetimleri son derece kolaydır. Her türden işletme tarafından kullanılan SaaS, herhangi bir yerden erişim olanağı sunduğu için, işletme çalışanlarının cihazlarına tek tek “yüklenmesi” gerekmez. Uzaktan çalışma yürüten ve farklı ülkelerde ekipleri olan işletmeler için özellikle faydalıdır.

SaaS (Software as a Service - Hizmet Olarak Yazılım) Nasıl Kullanılır?

Hizmet olarak yazılım (SaaS), ürünlerin web üzerinden son kullanıcılara ulaştırıldığı bir teknolojidir. Bu ürünler hemen hemen daima bir web uygulaması olarak tasarlanmıştır, yani hiçbirinin kullanılan cihazlara manuel olarak yüklemesine gerek yoktur. Bununla birlikte, erişimi kolaylaştırmak veya ek özellikler sağlamak için masaüstü veya mobil uygulamalar da sunulabilir. Bazı örnekler verecek olursak, SaaS (software as a service – hizmet olarak yazılım) hakkında daha net bir fikriniz olacaktır:

Dropbox: Birden fazla kullanıcının farklı dosyalar yükleyerek ortak klasörlere erişebilmesini sağlayan bir bulut platform modelidir.

DocuSign: İşletmelerin imza gerektiren belgeler de dâhil olmak üzere her tür sözleşmeyi yönetmek için kullandığı bir SaaS ürünüdür.

Netflix: Bir SaaS yazılımı sadece işletmeler tarafından kullanılmaz. Netflix de SaaS uygulamaları arasındadır ve doğrudan son kullanıcılara hitap edecek şekilde tasarlanmıştır.

CRM Uygulamaları: Müşteri bilgilerini yönetmek, müşteri davranışlarını analiz etmek ve etkileşimleri takip etmek için kullanılan CRM uygulamalarının büyük bir kısmı, bir hizmet olarak yazılım şeklinde tasarlanmıştır. Örneğin Bitrix24, tüm SaaS uygulamalarınızın yerini almak için geliştirilmiş bir çözümdür.

Bir SaaS hizmetinin avantajları nelerdir?

SaaS uygulamaları için en büyük avantaj, onları kullanmaya başlamanın çok kolay olmasıdır. SaaS modeli tamamen bulut tabanlı olduğundan ötürü tek yapmanız gereken internete bağlanıp oturum açmaktır. SaaS uygulamaları için bir abonelik satın almanız yeterlidir, onları düzenli olarak yükseltmeniz veya güncellemeniz gerekmez. Hizmet olarak yazılım kullanmak, daima en son sürüme erişebilmenizi sağlar. Üstelik yerel bir kaynak kullanmanız gerekmez, yani sınırlı sunucu alanına sahip olsanız, hatta hiç sunucunuz olmasa bile, hizmet olarak yazılım (SaaS) kullanabilirsiniz.

Bir SaaS hizmetinin dezavantajları nelerdir?

SaaS projeleri için en büyük problem, eriştiğiniz hizmetler üzerinde hiçbir kontrolünüz olmamasıdır. SaaS (software as a service) sağlayıcısı bir kesinti yaşarsa yapabileceğiniz hiçbir şey yoktur, kesintinin sona ermesini beklemek zorunda kalırsınız. Üçüncü taraf hizmetlerine tamamen bağımlı olmak iş süreçlerini yönetmenizi zorlaştırabilir. SaaS sağlayıcıları hizmete ara verirse, siz de çalışmaya ara verirsiniz.

Buna ek olarak, zaten kullandığınız bir yazılımı, SaaS sağlayıcıları tarafından desteklenmiyorsa buluta entegre etmeniz imkânsıza yakın olacaktır. Yani belirli bir yazılımı kullanıyor ve buna devam etmek istiyorsanız, size bu seçeneği sunan bir hizmet sağlayıcısı seçmeniz gerekir ve bu da hiç kolay olmayabilir. Yapabilecekleriniz, hizmet sağlayıcısının sunduklarına bağlı olarak belirlenir.

Infrastructure as a service (IaaS)Nedir?

ÖZET: IaaS, bilgi işlem kaynaklarına bulut üzerinden ulaşmanızı sağlar. Basitçe, bir "sanal makine" (virtual machine) elde eder ve donanım ve yazılım üzerinde tam kontrole sahip olursunuz. Örneğin bir IaaS sanal makinesi, yazılım geliştirme için kullanılabilir. Kod yapısını buluta yükler ve o yazılım üzerinde çalışan herkesin bu koda ulaşabilmesini de sağlarsınız. Mimarlık, uygulama geliştirme ve bilgi işlem sektörleri için özellikle uygundur.

IaaS (hizmet olarak altyapı), ihtiyaç duydukları kaynakları işletmelere bulut üzerinden ileten bir teknolojidir. Bu sayede, işletmeler ayrıca donanım satın almalarına gerek kalmadan sunucular, ağlar, işletim sistemleri ve veri depolama alanları oluşturup yönetebilirler. Pratikte, işletmelerin verilerini hizmet sağlayıcısının sunucularında depolamasını ve verilerine erişerek onları yönetmek için bir kontrol paneli veya API kullanmasını sağlayan bir teknolojidir.

Hizmet olarak altyapı, işletmelere verilerini oluşturma, depolama ve yönetme konusunda yardımcı olur. Dahası, bunları işletmenin büyüme hızına uygun bir şekilde yapar. IaaS kullandığınız sürece şirket bünyesinde bir sunucu kullanmanıza ve depolama alanını yine şirketin kendi altyapısı üzerinde oluşturmanıza gerek kalmaz. Her ikisi için de IaaS kullanabilir ve tam olarak ihtiyacınız kadar satın alarak maliyetleri düşürebilirsiniz.

IaaS (Infrastructure as a Service - Hizmet Olarak Altyapı) Nasıl Kullanılır?

Bu bulut hizmeti, işletmelere çevrimiçi depolama sistemleri, ağlar ve sunucular sağlar. İşletmeler bir internet tarayıcısı kullanarak ilgili hizmetin kontrol paneline erişebilir ve bu paneli kullanarak buluttaki veri merkezinde depolanan verilerini yönetebilir. Pratik örnekler verecek olursak, nasıl çalıştığı ve nasıl kullanılabileceği daha rahat anlaşılacaktır. 2024 itibarıyla, en büyük IaaS sağlayıcıları şunlardır:

Amazon Web Services (AWS): Amazon tarafından sunulur ve abonelik üzerine kurulmuş bir hizmettir. Şirketlerin her tür veriyi depolamasına ve içerik sunmasına yardımcı olur. İnternetteki pek çok web sitesinin içeriğine aslında bir AWS sunucusu üzerinden erişirsiniz.

Microsoft Azure: Microsoft veri merkezlerinden oluşan ağı, işletmelerin kullanımına açan platformdur. Uygulama geliştirmek, uygulamaları test etmek ve onları yönetmek için kullanılan bir bulut bilişim ürünüdür.

Google Cloud: İşletmelerin Windows, Oracle ve SAP uygulamalarını bulut üzerinde çalıştırmak için kullanabileceği bir platformdur. Bunlara ek olarak, işletmeler kurumsal veri tabanlarını bu veri merkezi üzerine yükleyip yönetebilir ve şirket içi iş akışlarını verimli bir hâle getirmek için yapay zekâ çözümlerinden yararlanabilir.

IBM Cloud: Kullandıkça öde özelliğinin iyi bir örneğidir. Her türden işletmenin veri depolama ihtiyaçlarını bulut üzerinden çözebilmesi için geliştirilmiştir. Erişilebilen kaynakları ihtiyaç duyduğunuzda artırmanız veya azaltmanız mümkündür.

IaaS Teknolojisinin Avantajları

IaaS, hem yazılım hem de donanım üzerinde rakipsiz bir kontrol elde etmenizi sağlar. Kullandıkça öde modeli üzerine kurulduğundan, yalnızca kullandığınız kaynaklar için ödeme yaparsınız. Altyapınızı kendiniz kontrol etmeye devam eder ve onu kolayca ölçeklendirilebilirsiniz. Fiziksel bir sunucu satın almanıza gerek kalmaz.

IaaS Teknolojisinin Dezavantajları

IaaS teknolojisinin en büyük problemi, güvenlik konusundaki sorumluluğu size bırakmasıdır. Uygulamalarınızın ve bulutta depolanan verilerinizin güvenliği size kalmıştır. Bunlar kaybolur, silinir veya yetkisiz olarak kullanılırsa, hizmet sağlayıcısı değil, siz sorumlu olursunuz. IaaS sağlayıcıları yalnızca bir sunucu ve ona erişmek için kullanabileceğiniz API'lar sağlar. Geri kalan her şeyi sizin yapılandırmanız gerekir.

Platform as a Service (PaaS) Nedir?

ÖZET: PaaS, kullanıcıların altyapı konusunda endişelenmesine gerek olmadan web tabanlı uygulama geliştirebilecekleri, çalıştırabilecekleri ve diğer kullanıcılara sunabilecekleri bir bilişim modelidir. Geliştiriciler, PaaS kullanarak bir uygulama oluşturabilir ve onu son kullanıcılara sunabilir. Aynı nedenle, sadece uygulama geliştiricilerine hitap eder ve geliştirme sürecini çok pratik hâle getirir.

Hizmet olarak platform anlamına gelen PaaS, geliştiricilerin uygulama oluşturmak için kullanabilecekleri bir çerçevedir (framework). SaaS hizmetinden farklı olarak, internet üzerinden erişilebilen web tabanlı uygulama içermez. Ancak böyle bir uygulama geliştirmek için gerekli olan araçları barındırır. Bu platform, geliştiricilerin veri sunma, depolama ve yönetimle uğraşmak zorunda kalmadan uygulamalar oluşturabilmesini sağlar.

Bu bağlamda, IaaS'in daha küçük ölçekli bir versiyonu olarak düşünülebilir. Kullanıcı, PaaS ile hâlen verilerini depolayabileceği ve yönetebileceği sunucular elde eder, ancak buna ek olarak aynı platformu kullanarak uygulamaları son kullanıcılara da iletebilir. Örneğin yukarıda listelenen SaaS hizmetlerinin büyük bölümü, PaaS üzerinde geliştirilmiştir ve yine aynı platformlardan otomatik olarak erişilebilir.

PaaS (Hizmet Olarak Platform) Nasıl Kullanılır?

PaaS, geliştiricilerin uygulamaları kodlayabileceği ve dağıtabileceği bulut tabanlı bir platformdur. Yerel cihazlara yüklenmesi gereken bir şey yoktur. Her şeye web üzerinden erişilir ve sunulan tüm araçlar gerçek zamanlı olarak kullanılır. Örneğin bir PaaS hizmetine giriş yaptığınızda, sihirbazlar kullanarak uygulama geliştirebileceğiniz bir panel görürsünüz. Bir kez daha, popüler örnekler vererek daha iyi anlamanıza yardımcı olalım:

Google App Engine: Google'ın yönettiği bulut tabanlı veri merkezi üzerinde bir yazılım geliştirip dağıtabilirsiniz.

Kinsta: Uygulama geliştirmeye ek olarak veritabanı ve WordPress modülü gibi eklentiler de sunar.

Heroku: Son kullanıcılara yönelik uygulamalar oluşturmak ve onları yönetmek için kullanılır.

PaaS Avantajları Nelerdir?

PaaS, bir yazılım geliştirmeyi, onu yönetmeyi ve kullanıma sunmayı kolaylaştıran özelliklere sahiptir. Uygun maliyet avantajı dâhil olmak üzere, iş birliğine olanak tanımak, farklı yerlerdeki ekiplerin aynı kaynağa ulaşmasını sağlamak gibi olumlu yönleri vardır. PaaS ile doğrudan platformda bir yazılım oluşturabilir ve hemen internet üzerinden kullanıma sunabilirsiniz. Ayrıca, böyle bir uygulama yazılımı, kullanılan kod yapısına bağlı olarak kolayca ölçeklendirilebilir ve özelleştirilebilir.

PaaS Dezavantajları Nelerdir?

PaaS'in en büyük sorunu, sizi tek bir platform kullanmak zorunda bırakmasıdır. Yani yazılımı geliştirdiğiniz platformdan bir başkasına geçmeniz hemen hiçbir zaman mümkün değildir. Dahası, yazılımı platform üzerinden sunduğunuz için, bu platformda meydana gelen kesintiler, uygulamanın da çalışmayı durdurmasına neden olacaktır. Ayrıca, yalnızca uygulamanın kodu üzerinde kontrole sahip olduğunuzu unutmayın. Altyapı üzerinde hiçbir kontrolünüz yoktur. Özellikle IaaS ile kıyaslandığında, altyapı kontrolü üzerindeki bu kısıtlama, uzun vadede çeşitli problemlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Örneğin mevcut altyapı ihtiyaçlarınız için yetersiz kalırsa, onu yükseltmeniz mümkün olmayacaktır. Ve yukarıda bahsettiğimiz gibi, yeni bir PaaS platformuna geçmeniz de ne yazık ki mümkün olmaz.

Aralarındaki Farkları Listeleyelim

1. IaaS modelinde, hizmeti sunan kuruluş yalnızca altyapıyı, yani donanımı (sanal makine, donanım, ağ yapısı vb.) sağlar. Yazılım ise (veriler, uygulamalar vb.) sizin tarafınızdan sağlanır.

2. PaaS modelinde, hizmeti sunan kuruluş altyapıyı ve platformu sağlar. Yazılımı siz sağlarsınız.

3. SaaS modelinde, hizmeti sunan kuruluş altyapı, platform ve yazılımı (donanım ve yazılım) sağlar. Siz hiçbir şey sağlamaz, yalnızca yazılımı kullanırsınız.

IaaS ve PaaS Arasındaki Fark

IaaS, kullanıcılara sanal bir makine sunar ve bu makinenin kontrolünü tamamen kullanıcıya bırakır. PaaS ise daha esnektir ve kullanımı daha kolaydır, ancak altyapı üzerinde kullanıcının hiçbir kontrolü yoktur. Geliştiricilerin bulut üzerinden uygulama geliştirmesini ve bu uygulamayı son kullanıcılara sunmasını sağlar.

Örneğin, bir web sitesi kurmak istediğinizi düşünelim. Amazon Web Services gibi bir IaaS ile bunu yapabilir, sitenizin tüm içeriğini bulutta saklayabilirsiniz. Ancak web üzerinden ulaşılabilen bir uygulama geliştirmek istiyorsanız, PaaS kullanmanız gerekecektir. Yazılım geliştirme ve bu yazılımı kullanıma sunabilme, PaaS’in ayırt edici özelliğidir.

SaaS ve PaaS Arasındaki Fark

SaaS nedir sorusunu cevaplarken, bunun yalnızca web üzerinden erişilebilen uygulamalar sunan bir model olduğundan bahsetmiştik. Bu gerçek zamanlı çalışan bir uygulamadır ve e-posta, e-ticaret, insan kaynakları gibi pek çok farklı kurumsal kaynak yönetimi için kullanılabilir. Ancak bunun dışında bir şey elde etmezsiniz. Üçüncü bir taraf, bir yazılım geliştirmiştir ve abonelik ücretini ödeyerek bunu kullanabilirsiniz, hepsi bu kadar.

SaaS modelinde, sunulan seçenekle sınırlı kalırsınız ve bu seçeneğin ihtiyaçlarınıza uygun olması gerekir. İşletmenize özel bir yazılım kullanmak istiyorsanız, PaaS kullanarak bunu kendiniz oluşturabilir ve oluşturduğunuz bu programı SaaS üzerinden çalışanlarınıza sunabilirsiniz. SaaS, kullanıma hazır çözümler arayan işletmeler için daha uygundur, PaaS ise kendi çözümünü geliştirmek isteyen işletmelerce kullanılmalıdır.

Bulut Teknolojisi Üretkenliği ve Verimliliği Artırır

Her hâlükârda, bu seçeneklerden birini kullanmak işletmenizin üretkenliğini ve verimliliğini artıracak, hatta tasarruf edebilmenizi sağlayacaktır. Zira fiziksel bir sunucu barındırmanıza ve ona bakım yapmanıza gerek kalmaz. Küçük ölçekli işletmeler, SaaS ile hemen tüm operasyonlarını buluta taşıyabilir. Orta ölçekli işletmeler, PaaS ile kendi özel yazılımlarını geliştirebilir. Büyük ölçekli işletmeler ise, IaaS ile devasa büyüklükteki verilerini bulutta depolayabilir. Kısacası, bunların hepsi de tüm işletmeler için faydalı olacak teknolojilerdir.